Merhaba Sevgili Okurlarım…
Öncelikle hepiniz için çok güzel bir hafta diliyorum.
Hepimiz işverenin ay sonunda veya ara ara toplu olarak imzalamamızı istediği
bordroları imzalıyoruz. Müvekkillerimde veya danışanlarda çoğunlukla karşılaştığım durum
ise, bordro adı verilen, imzalanan bu kağıttan kimsede bulunmadığı gibi imzalanan kağıdın
içeriğinin de bilinmemesi.
Ya işverenimiz ya da muhasebeci bize bu kağıdı imzalamamız için getirdiğinde, süre
baskısı sebebiyle mi yoksa işverenin tepkisini çekmekten korkulduğu için mi bilinmez, bu
kağıdın üzerinde ne yazdığına, neye imza attığımıza çoğunlukla hiç dikkat etmiyoruz.
Bazen de dikkat etsek ve bordronun içeriğini gerçek duruma uygun bulmasak dahi,
işimizi kaybetme korkusuyla herhangi bir itirazımızı dile getirmekten çekiniyoruz.
Bordro, işveren tarafından her ay tutulan, ücretinizi, ücretinizin eklerini ve
ücretinizden yapılan yasal kesintileri gösteren bir belgedir. Bordronun ayrıca ait olduğu
aya ilişkin fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her
türlü eklentiyi ve vergi, sigorta primi, icra kesintisi gibi ücretten yapılan her türlü kesintiyi de
detaylı şekilde göstermesi gerekir.
İşverenin her ay düzenlenen bordronun bir suretini işçiye vermesi
gerekmektedir. İş Kanunu’muzun 37. maddesi bu durumu;
“İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir
imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.
Bu pusulada ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem ile fazla çalışma, hafta tatili,
bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarının ve vergi,
sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi
gerekir” ifadesi ile ortaya koymuştur.
Uygulamada genellikle işveren tarafından imzalı veya imzasız bordroların bir sureti
işçiye verilmediğinden, işyerinden ayrılarak işverenine karşı işçilik alacakları talebiyle yargı
yoluna başvurmak isteyen işçiler işverenin elindeki bordroda neler yazdığını, nelere imza
attıklarını ve olası bir davada işverenin bu bordrolara dayanarak neleri ileri sürebileceğini,
delil anlamında elinin ne derece kuvvetli olduğunu bilmemekte ve kendilerince imzalanmış bu
bordroların içeriğini ancak Mahkeme kanalıyla istenerek işveren tarafından Mahkemeye
sunulması üzerine görebilmektedir.
Oysaki belirttiğimiz üzere, bordronun işçiye verilmesi kanuni bir zorunluluktur. Bu
sebeple değerli okurlarım, işvereninizden imzaladığınız bordronun bir örneğinin tarafınıza
verilmesini istemekten lütfen çekinmeyin.
Gelelim bordroların ispat gücü hususuna.. Önceki haftalarda fazla çalışmanın ispatına
değindiğimiz için, bu hafta da bordroların ispat gücünü en fazla merak edilen fazla çalışma
çevresinde ele alalım istedim. Yargıtay, işçi tarafından ihtirazi kayıt konulmaksızın
(bordoya yazılacak “burada belirtilenin üzerinde fazla çalışmam mevcuttur. Fazlaya

dair haklarımı saklı tutmaktayım” şeklinde bir yazı ihtirazi kayıt sayılmaktadır)
imzalanmış olan bordroları, bordroda yazan tutarın işçiye ödendiği konusunda kesin delil
olarak saymaktadır. Ancak elbette bunun da istisnası olan durumlar vardır.
Yargıtay’ın fazla mesai konusunda bordrolara yaklaşımını ele alacak olursak;
Öncelikle bu durum bordroların işçi tarafından imzalanmış olup olmamasına ve
bordronun fazla mesai tahakkuku içerip içermemesine göre ayrılmaktadır.
 Bordroda fazla mesai tahakkuku varsa ve bordro işçi tarafından ihtirazi kayıt
konulmaksızın imzalanmışsa;
Bordroda fazla mesai tahakkuku bulunması şu anlama gelmektedir; bordroda ücretin
yanı sıra ve ücretten ayrı olarak fazla mesai yazan bir sütunun bulunması, bu
sütunda bordronun ait olduğu ay boyunca fazla çalışılan saatin ve bu kadar saat
karşılığı fazla çalışma ücretinin yer alıyor olması gerekir. Bu şekilde bir bordro
işçi tarafından ihtirazi kayıtsız imzalanmışsa, artık bu imzalı bordrolar, belirtilen fazla
çalıma ücretinin işçiye ödendiği ve işçinin bunun üzerinde bir fazla çalışması olmadığı
yönünde sahteliği ispat edilene kadar kesin delil sayılmaktadır.
Eğer bu şekilde bir fazla mesai tahakkuku varsa ücretler bordroda yazan tutarda ve
hatta bankadan ödenmişse, işçi bordroyu ihtirazi kayıtsız imzalamışsa, bu durumda bu
bordroda yazandan daha fazla fazla çalışma yapıldığı ancak yazılı bir delille ispat
edilebilir. Yani tanık delili bu durumda işimize yaramayacaktır. Burada bahsi geçen
yazılı delil ise geçen hafta değindiğimiz puantaj kayıtları, başka delillerle
desteklenmek suretiyle mail gibi işyeri iç yazışmaları, takograf kayıtları gibi kayıt ve
belgelerdir.
Aynı durumda bordrolar ihtirazi kayıt konularak imzalanmışsa, işçi bordroda yazandan
daha fazla çalışma yaptığı konusunda tanık dinletebilecektir.
 Bordrolarda fazla mesai tahakkuku var fakat bordrolar işçi tarafından
imzalanmamış veya ihtirazi kayıt konularak imzalanmışsa;
Bu durumda işçi bordroda görünenden daha fazla çalışma yaptığını veya fazla çalışma
ücretinin ödenmediğini tanık da dahil her türlü delille ispatlayabilecektir.
 Bordrolar imzalı olmasına ve ihtirazi kayıt bulunmamasına rağmen bordrolarda
fazla mesai tahakkuku bulunmuyorsa;
Bordroda fazla mesai sütunu bulunmasına rağmen bu sütunda hiçbir şey yazmıyor
veya “0” yazıyorsa bu durumda işçi fazla çalışma yaptığını ve fazla çalışma ücretinin
ödenmediğini tanık da dahil her türlü delille ispatlayabilecektir.
 Bordrolar imzalı olmasına ve ihtirazi kayıt bulunmamasına rağmen
“SEMBOLİK FAZLA MESAİ TAHAKKUKU” bulunuyorsa;

Bordrolarda fazla mesai tahakkuku bulunması halinde, her ay fazla çalışmanın farklı
saatlerde, gerçeğe uygun olacak şekilde yazılması ve fazla çalışma ücretinin buna göre
ödenmesi gerekmektedir. Zira işverenler bazı durumlarda sırf fazla mesai ücretini
ödemiş gibi gösterebilmek için her ay aynı miktarda veya her ay 1-2 saat gibi sembolik
miktarlarda fazla çalışma tahakkuklarına yer verebilmektedir. Böyle bir durumda fazla
çalışma ücreti göstermelik olup gerçeği yansıtmayacağı için, görünenden daha fazla
fazla çalışma yapıldığı tanık delili ile de ispatlanabilecektir. Bu durumda eğer
bordrolar imzalı ve ihtirazi kayıt içermiyorsa ve işçi bordroda yazandan daha fazla
çalışma yaptığını her türlü delille kanıtlamışsa bordroda yer alan ve ödenmiş olan fazla
çalışma ücreti yok sayılmayacak ancak işçinin gerçekte hak kazandığı fazla çalışma
ücreti hesaplanarak ödenen miktar bu hesaptan düşülecektir.
 BORDRO HİLESİ Mevcutsa;
Bazı durumlarda ise işverenler işçinin esas ücretini olduğundan az gösterip esas
ücretinin bir kısmını fazla mesai, hafta tatili, genel tatil ücreti tahakkuklarına
bölüştürmek suretiyle bordro düzenlemektedir. Bu uygulamada işverenler işçinin fazla
çalışma ücretini de aylık ücretin içinde ödenmiş gibi göstererek fazla mesai ücreti
ödemekten kurtulmaya çalışmaktadır. Bu durumlarda işçinin bordrosunda her ay
değişen oranlarda fazla mesai tahakkuku yer alsa ve ücretler banka kanalıyla ödense
dahi işçiye ödenen toplam ücretin her ay aynı olduğu görülmektedir. Zira bordroda yer
alan fazla mesai tahakkukları gerçeğe aykırı olup, gerçekte işçiye ödenmekte olan tek
ücret zaten işçinin herhangi bir ek ödemeyi barındırmayan esas ücretidir. Bu durum
Yargıtay tarafından “Bordro Hilesi” olarak adlandırılmaktadır. Bordro hilesinin tespiti
durumunda bordroda yer alan fazla mesai tahakkukları hiçbir şekilde dikkate
alınmamakta ve yukarıda sembolik tahakkuklarda bahsettiğimiz gibi gerçek ücretten
düşme işlemi dahi yapılmamaktadır.
Değerli okurlarım, bu şekilde bordroların düzenlenmesi hakkında az çok fikir sahibi
olarak en azından haklarınızı ileri sürerken elinizin ne derece güçlü olduğunu tespit
edebileceğinizi ve ona göre yol alabileceğinizi umuyorum.
Hepinize iyi haftalar dilerim.
Haftaya görüşmek üzere, adaletle kalın..