El bileği eklemi, iki ön kol kemiğinin alt ucu, 8 tane küçük el bileği kemiği ve eldeki tarak kemiklerinin taban kısımlarının oluşturduğu 15 kemik ve aralarındaki onlarca eklem yüzeyinden oluşan vücudun en karmaşık eklemlerinden biridir. Bu karmaşık ve komplike yapısından dolayı el bileği eklemi 3 boyutlu düzlemde son derece geniş eklem hareket açıklığına sahiptir.

Geçirdiğimiz kazalar bizleri sakatlıklarla karşı karşıya bırakabiliyor. Böyle durumlarda, sebebi ne olursa olsun vücudumuzun yardıma ihtiyacı oluyor. El bileği kırıklarında, el açık vaziyette yere düşüldüğünde bu kemiklerin herhangi birinde kırık oluşabilir. Trafik kazası yada yüksekten düşme gibi yüksek enerjiyle oluşan travmalarda parçalı ve ciddi kırıklar oluşabilmektedir. İleri yaşlarda görülen osteoporoz (kemik erimesi) ise daha düşük enerjili basit travmalarla kırıklara neden olmaktadır.

Kırık oluştuğu zaman el bileği etrafında şişlik, ağrı, elin kullanımında zorluk ve kısıtlılık olduğu tecrübe ederiz. El bileğinin şekli genellikle bozulmuştur. Bazı kırıklar daha basit, yerinden ayrılmamış tarzda olurken; bazı kırıklar çok parçalı, yerinden ayrılmış ve şekil bozukluğuna neden olacak tarzda olabilir.Eğer kırık açık yaralarla beraber olacak kadar yüksek enerjiyle oluşmuşsa enfeksiyon dahil bir çok komplikasyonlana neden olabilir.

Kırığın her yönüyle anlaşılabilmesi için muayeneden sonra ayrıntılı olarak görüntülenmesi gerekir. Normal rontgen incelemesinden başka bilgisayarlı tomografi, MR incelenmesi yapıp hem kırığın ayrıntılarıyla ortaya konmasına çalışılırken hem de beraberinde yumuşak doku yaralanmalarının varlığı ve ciddiyeti araştırılabilir. Kemiğin bütünlüğünün kaybıyla beraber çevresindeki ligamentlerin, bağ ve kapsüler yumuşak dokuların, tendonların, kas ve sinirlerin de yaralanma ihtimalleri olduğu için bu yapıların hepsinin tek tek bütünlüğünün tespit edilmesi gerekebilir.

El bileğinde bükme, incinme, ellerle ağırlık kaldırma gibi zorlayıcı, siniri sıkıştıran faaliyetlerin etkilerini azaltmak, bilek travmaları, bilek çevresinde oluşan aşınmaları, tendon zedelenmelerini, travma sonrası oluşan ağrıları azaltmak için tasarlanmış yardımcı cihazlarla yani atellerle oluşan kısıtlılıklar açılmaya çalışılıyor. El bilekliğine ortez, splint veya atel gibi farklı isimler verilmektedir.

Hastanın yaşı, genel sağlık durumu, hangi elinin etkilendiği, iş ve sosyal yaşamı, beraberinde başka yaralanmaların olup olmaması, el bileği ekleminde veya çevre eklemlerde kireçlenme gibi başka rahatsızlıkların olup olmaması gibi durumlar da tedaviyi uygularken göz önünde bulundurulur. İstirahat veya hareketsizlik bazı şikayetleri azaltmanın ve tedavi etmenin yöntemi olabilir. Bu hareketsizliği kendi kendimize sağlayamadığımız durumlardaatel bize yardımcı olmaktadır. El bilek atelinin kişinin rahatsızlığı ve şikayetlere göre çeşitli modelleri bulunmaktadır. Yemek yeme, eşyaları toplama, ağırlık kaldırma gibi ellerimizi kullandığımız günlük aktiviteleri eskisi kadar rahat yapamayabiliriz. El bilek ateli, elin ve bileğin stabilizasyonunu sağlayarak bu durumu çözmemize yardımcı olur. El bileği ateli, bileği hareketsiz tutarak bilek çevresinde oluşan ağrıların azalmasına, iyileşme süresinin hızlanmasına yardımcı olmaktadır.

Eğer kırık yerinden ayrılmamışsa ya da düzeltildikten sonra yerinde kalabiliyorsa  alçı ya da atel ile tedavisi mümkündür.Kırık ayrılmış ve yerine konamıyor ise ya da çok parçalıysa, eklem hattına uzanıyorsa cerrahi tedavi gerektirebilir. Kırıkların ameliyatlı tedavisinde kırık yerine yerleştirildikten ve normal anatomik yapı oluşturulduktan sonra tespit olarak çeşitli çiviler, teller, vidalar, plaklar ya da eksternal fiksatör denen cihazlar kullanılabilir. Bazen eklem hattının tekrar düzeltilmesi ve kontrolü için el bileği artroskopisi gibi endoskopik yöntemlerden yardım alınabilir. Çok parçalanmış, ezilmiş ya da kemik kaybıyla giden yüksek enerjili el bileği kırıklarında (travmalarda) kırık düzeltildikten sonra yapıda kemik eksiklikleri olabilir. Böyle durumlarda değişik kemik yamaları (kemik greftleri) gerekebilir. Bu durumda ya vücudun başka bir yerinden kemik alınarak eksiklikler giderilmekte ya da değişik kemik greftleri veya kemik benzeri ürünler kullanılmaktadır.

Kalitesi yüksek olan, hava geçiren malzemelerden üretilen el bilek atelleri, kullanan kişinin bileğini terletmez ve yaşam kalitesini artırır. El bilek atelinin kullanımı oldukça kolaydır; atelin bantları açılır, el bilekliğin içine yerleştirilir, bilek ve bileklik arasında boşluk kalmamasına dikkat edilmelidir, başparmak kısmı doğru yerleştirildikten sonra, cırt cırtlı bantlar kapatılır. Çok fazla sıkmak kan dolaşımını etkileyebileceği için cırt cırtlı bantların çok sıkılmaması gerekir. Uzmanlar, kişinin rahatsızlığına göre kullanım süresini belirler.

El bilekliği bandajı ise, el bilek yaralanmaları, hafif instabilite, spor sırasında koruma durumlarında, travma ve burkulmalarda bileğe ısı vermenin yanı sıra korumada sağlar. Neopren kumaştan üretilmiştir, vücut ısısını koruyarak ve kan dolaşımını sağlayarak; beraberinde iyileşme sürecini hızlandırır. Standart bir üründür ve bedensizdir, el bileğini komple sarar.

El - el bileği ortezlerini; romatizmal hastalıklar, sinir sıkışması (karpal tünel sendromu), tendinitler, tendon yaralanmaları, el bileği zedelenmeleri, felç-inme için tedavinin bir parçası olarak kullanmak gerekebilir. Bazı bilekliklerin kişiye özel üretilmesi gerekir. Bu durumda ölçü alınarak kişiye göre bileklik imal edilir. Diğer durumlarda ise önceden üretilmiş hazır modellerden kişiye uygun boyuttaki seçilerek kullanılmaya başlanabilir.İstirahat atelleri ortez-protez uzmanları tarafından termoplastik malzeme ve velkro bantlar kullanılarak kişiye özel üretilebilir. Kavrama kuvvetini arttırırken, hareketleri ve esnekliği kısıtlar.

Bileklik takılan süre boyunca cildinizi kızarıklık ve hassasiyet açısından düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bu tür belirtiler atelin yapıldığı malzemeye karşı allerjiden oluşabilir. Diğer olası nedenler atelin bileğe tam oturmamasına bağlı sürtünme veya çok sıkması yüzünden cildin zedelenmesidir. Bileklik takılmasına bağlı ciltte kızarıklık veya parmaklarda uyuşma olmuşsa kullanım sonlandırılmalıdır.

El bilekliği günün tamamında kullanılmamalıdır yoksa eklemlerin tutukluğu artabilir. Kullanım amacına bağlı olarak bileklik istirahat veya çalışma zamanı takılır, diğer zamanlar çıkarılır. Bileklik çıkarıldıktan sonra el bileği ve parmakları esnetecek egzersizler yapılmalıdır.Bilekliğin temizliği için ılık, sabunlu su kullanılmalıdır. Kurutmak için havlu kullanılmalıdır, güneşte veya bir ısıtıcı önünde bırakılmamalıdır.

  Uzm. Fzt. Özden CERTEL